Psychodynamiek
Er is geen sprake van een eenduidig psychodynamisch model. Psychodynamiek is een paraplu-begrip dat refereert
aan verschillende modellen, theorieën en werkwijzen die de werking van onbewuste processen in mensen,
groepen en organisaties probeert te begrijpen.
De psychodynamische benadering begint met het uitgangspunt dat iedereen een innerlijke wereld heeft die een
sterke invloed heeft op ons denken, gevoelens en handelen. Onze innerlijke wereld is een complexiteit van
gevoelens, herinneringen, ervaringen, overtuigingen en fantasiën. Deze zijn voor een deel bewust maar ook
onbewust en onderbewust. M.a.w. soms weten we waarom we doen zoals we doen maar soms weten we dit ook
helemaal niet, of begrijpen we maar voor deel waarom we doen zoals we doen.
Het psychodynamische perspectief gaat ervan uit dat deze onbewuste gevoelens overtuigingen en fantasien niet
alleen binnen een persoon van invloed zijn op het gedrag maar ook tussen personen speelt en het gedrag
beïnvloedt. Dat onbewuste processen ook in groepen, tussen groepen, in organisaties en zelfs tussen organisaties
invloed hebben.
In de psychodynamische benadering gaan we ervan uit dat gedrag dus niet alleen rationeel maar veelal ook
irrationeel en onbewust beïnvloed wordt.
Een van de doelen van de psychodynamische benadering is om meer toegang te krijgen tot deze onbewuste
processen zodat we onszelf kunnen begrijpen en de keuze krijgen hoe we willen handelen.
De psychodynamische benadering onderscheidt zich van andere benaderingen door ervan uit te gaan dat onze
innerlijke wereld dynamisch en daardoor betekenisvol is. Het is de bron van motieven voor ons gedrag, gevoelens
en fantasiën. Door op ons gedrag, deze gevoelens en fantasiën te reflecteren kunnen we zicht krijgen op onze
onbewuste innerlijke wereld.
Een ander uitgangspunt van de psychodynamiek is dat iedereen "interne conflicten" ervaart. Vaak hebben we
behoeften, verlangens en wensen die botsen met onze angsten. De spanning die dit conflict oplevert kan ons uit
balans halen en zelfs hinderen in ons functioneren. Om deze spanning enigszins werkbaar, verdraagbaar te
houden hebben we copingsmechanismen (defensies) ontwikkeld. Deze mechanismen helpen ons te functioneren
binnen "normale grenzen" maar kunnen ons ook hinderen om onze doelen, verlangens en ambities te realiseren.
Door deze mechanismen te begrijpen vergroten we onze vrijheid in ons handelen.
In de bovenstaande uiteenzetting over psychodynamiek is voor de helderheid uitgegaan van het perspectief van
de individu. Alle beschreven fenomenen zijn ook toepasbaar op de processen tussen individuen, in groepen,
tussen groepen, in organisaties en tussen organisaties.
Psychodynamiek heeft een belangrijk anker vanuit het Tavistock Institute* Het denkkader dat zich ontwikkelde in
het Tavistock Institute vindt zijn oorsprong in twee theoretische tradities: enerzijds de systeem theorie en
anderzijds de psychoanalyse
Uitgangspunten zijn:
- Organisaties kunnen omschreven worden als open systemen. Dit veronderstelt een wederkerigheid van
- Onbewuste processen spelen niet alleen in en tussen individuen, maar ook in en tussen groepen of sociale
- Sociale gebeurtenissen, zoals interacties tussen de leider en zijn medewerkers, zijn belangrijk voor de
- Interacties tussen technische en sociale controlesystemen zijn van groot belang voor het goed
* In 1920 werd in Londen de ‘Tavistock Clinic’ opgericht door een aantal professionals die ervan overtuigd waren
dat de neurotische storingen die zij in de na-oorlogse periode behandelden (‘shell shock’) niet uitsluitend te maken
hadden met de stress van de oorlog en niet van voorbijgaande aard waren, maar eerder eigen waren aan de
moderne samenleving. In haar behandeling combineerde de multidisciplinaire staf, die op vrijwillige basis werkte,
het medische met het sociale perspectief. Het doel van de Clinic was vierledig: behandeling, onderzoek, preventie
en opleiding.
info@pdconsult.nl